قضیه مطلقهقضیه مطلقه، به‌معنای قضیه فاقد "جهت" است. ۱ - توضیح اصطلاحقضیه مطلقه، از اقسام قضایا و در مقابل قضیه موجهه است و آن قضیه‌ای است که ذکر جهت در آن نشده باشد یعنی ضرورت یا امکان و یا امتناع محمول برای موضوع ذکر نشده باشد. به عبارت دیگر: هر قضیه‌ای که مفاد آن تحقق نسبت باشد بدون تعیین جهتی از جهات (مثل ضرورت و امتناع و دوام)، به نام مطلقه خوانده می‌شود. [۳]
تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق، ص۵۹.
[۴]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۲، ص۳۶.
۲ - اقسام قضیه مطلقهقضیه مطلقه به لحاظ کیفیت، به موجبه و سالبه، و به لحاظ کمیت، به کلیه و جزئیه تقسیم می‌شود: ۱. قضیه مطلقه موجبه کلیه، مانند: "هر انسانی حیوان است". ۲. قضیه مطلقه موجبه جزئیه، مانند: "بعضی حیوان‌ها انسان هستند". ۳. قضیه مطلقه سالبه کلیه، مانند: "هیچ درختی حیوان نیست". ۴. قضیه مطلقه سالبه جزئیه، مانند: "بعضی انسان‌ها دانا نیستند". [۵]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة، ص۳۹.
[۶]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۷۱-۱۷۳.
۳ - قضایای مطلقه و موجههاطلاق و توجیه (قضایای مطلقه و موجهه) عیناً مشابه اهمال و حصر قضیه (در قضیه مهمله و قضیه محصوره) است؛ زیرا هم چنان که در قضیه مهمله بیان کمیت افراد موضوع نشده، در قضیه مطلقه نیز کیفیت و جهت حکم بیان نشده است. قضیه مطلقه جزو موجهات نیست بلکه در مقابل موجهات می‌باشد زیرا چنان که معلوم شد مفاد اطلاق قضیه، عدم ذکر جهت است؛ ولی در عین حال به طور تشبیه و مجاز آن را یکی از موجهات دانسته‌اند. هم چنان که سالبه را از اقسام حملیه شمرده‌اند در صورتی که سلب، رفع حمل است امّا به اعتبار ایجاب که طرف مقابل آن است، به آن حملیه گفته‌اند. [۸]
فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان، ص۵۲.
[۹]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۶۰.
۴ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق). • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة. • سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة. • مظفر، محمدرضا، المنطق. • فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان. • ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. • تفتازانی، عبدالله بن شهاب‌الدين، الحاشیة علی تهذیب المنطق. • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ۵ - پانویس
۶ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «قضیه مطلقه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۲۲. |